Biotoop: Kwelder

Zoutminnende planten op nieuw land

Ontstaan van kwelder

Tussen de Waddeneilanden en het vaste land is de zee relatief rustig. Daardoor kan slib uit de zee bezinken als het water in de buurt van de kust komt. Als dit proces lang duurt wordt de laag slib steeds hoger en ontstaat land. Ook is er dan ruimte voor plantengroei. Zo zijn de jonge zeekleigronden in Groningen en Friesland ontstaan. Boeren hebben van dit fenomeen gebruik gemaakt door het proces te versnellen met behulp van lage dammetjes: rijsdammen. Tussen deze dammen kan het slib nog makkelijker bezinken. Na verloop van tijd is de grond dermate opgehoogd dat die ook bij hoogwater en storm nauwelijks meer overstroomt. Dan wordt het land ingedijkt en als landbouwgrond in gebruik genomen. 
Het land dat nog niet is ingedijkt noemen we kwelder. 

Vegetatie

De planten die op kwelders groeien staan in een heel specifiek milieu. 
Ze moeten overstroming en golfslag kunnen verdragen. Ze verdragen zout water en veel zon. Binnen de kwelders bestaat een grote variatie aan gebiedjes die dagelijks, soms of nooit overstroomd raken. 

Vanwege het extreme milieu hebben veel kwelderplanten een strategie om zo min mogelijk zout water op te nemen en zo veel mogelijk zoet water vast te houden. De vettige blaadjes van zeekraal zitten vol zoet water. Zeeasters hebben zoutklieren op de bladeren waarmee ze het opgenomen zout kunnen uitscheiden. Het zout slaan ze op in de onderste bladeren die al snel weer afsterven. Planten als lamsoor en Engels slijkgras ‘spugen’ het overtollige zout gewoon uit. Je ziet dan zoutkristallen op het blad, het blad ziet er grijs uit. Zeealsem heeft viltig fijn blad waardoor weinig zoet water verdampt. 
We hebben twee schalen met kweldervegetatie, waarvan één met eetbare planten.

Voor fijnproevers

Het blad van zeeaster of zulte is eetbaar. Het heeft een licht zoute smaak. In de winkel wordt het blad van de zeeaster als lamsoor verkocht, heel verwarrend want echte lamsoor is niet eetbaar. Ook zoutmeldes en zeekraal zijn eetbaar.

Verspreiding

We komen kwelders tegen aan de noordkust van Groningen en Friesland maar ook aan de wadkant van de Waddeneilanden. In Zeeland komen ze ook voor, daar heten kwelders schorren.